دکتر حسین شهزادی، فوق تخصص قلب کودکان از مرکز قلب شهید رجایی،طی یادداشتی به سلامت نیوز نوشت : ۱۰ اکتبر از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی سلامت روان نام‌گذاری شده است، کارشناسان حوزه سلامت بر ضرورت توجه به وضعیت روانی پزشکان و پرستاران تأکید کردند. به گفته آنان، بدون سلامت روان، دستیابی به سلامت کامل و پایدار در جامعه ممکن نیست.

اهمیت سلامت روان در دنیای امروز

در دنیای بحران‌زده امروز، که مملو از بلایای طبیعی، جنگ‌ها، درگیری‌ها، بیماری‌ها و مشکلات اقتصادی و اجتماعی است، انسان‌ها بیش از هر زمان دیگری در معرض اختلالات روانی قرار دارند. آمارهای جهانی نشان می‌دهد از هر پنج نفر در جهان، یک نفر دچار نوعی اختلال روانی است.

سلامت روان به معنای رفاه روانی و توانایی کنار آمدن با استرس‌های زندگی است؛ وضعیتی که به فرد کمک می‌کند استعدادهای خود را بشناسد، به خوبی کار کند، بیاموزد و به جامعه خود کمک نماید. سلامت روان، به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر شناخته می‌شود.

پزشکان و پرستاران در معرض خطر چندبرابر

در میان اقشار مختلف جامعه، پزشکان، پرستاران و کارکنان حوزه سلامت از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در زمینه مشکلات روانی محسوب می‌شوند. فشار کاری بالا، شیفت‌های طولانی و سنگین، فرسودگی شغلی، دستمزد پایین و نبود امنیت شغلی از جمله عواملی هستند که سلامت روان این قشر را تهدید می‌کنند.

«پزشکان و پرستاران نه تنها باید مراقب سلامت جسم و روح بیماران باشند، بلکه برای حفظ سلامت روان خود نیز نیازمند حمایت مستمر هستند. نیروی کار سالم از نظر جسمی و روانی، شرط اصلی ارائه خدمات درمانی باکیفیت است.»

یافته‌های تازه سازمان جهانی بهداشت

بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت در اکتبر ۲۰۲۵ که بر پایه مطالعه‌ای گسترده بر روی بیش از ۱۲۰ هزار پزشک و پرستار اروپایی انجام شده است، مشکلات روانی در بین کادر درمانی به سطح نگران‌کننده‌ای رسیده است. مهم‌ترین یافته‌های این مطالعه عبارت‌اند از:

• از هر سه پزشک و پرستار، یک نفر علائم افسردگی یا اضطراب دارد.

• پزشکان و پرستاران پنج برابر بیشتر از جمعیت عمومی دچار علائم افسردگی می‌شوند (۳۲ درصد در برابر ۶ درصد).

• بیش از ۱۰ درصد از آنان، افکار خودکشی یا آسیب به خود را گزارش کرده‌اند.

• از هر سه نفر، یک نفر در محیط کار در معرض آزار یا تهدید خشونت‌آمیز قرار گرفته است.

• از هر چهار پزشک، یک نفر بیش از ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کند.

• خطر بروز مشکلات روانی در افرادی که در معرض خشونت و تهدید هستند، دو برابر بیشتر است.

• افزایش ساعات کاری و شیفت‌های شبانه با خطر بالاتر اختلالات روانی همراه است.

• دریافت حمایت اجتماعی منظم از همکاران و سرپرستان، احتمال مشکلات روانی را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.

• وجود تعادل میان کار و زندگی و ساختارهای حمایتی ضدخشونت در محل کار، نقش مؤثری در کاهش افسردگی و اضطراب دارد.

رضایت شغلی علی‌رغم فشارها

با وجود تمام چالش‌ها، گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد پزشکان و پرستاران از شغل خود رضایت دارند و نقش حرفه‌ای‌شان را در جامعه مفید و هدفمند می‌دانند. میزان رضایت شغلی در میان پزشکان، بیش از پرستاران گزارش شده است.

وظیفه‌ای انسانی برای حفظ سلامت روان کادر درمان

کارشناسان تأکید دارند که حفظ سلامت روان کارکنان حوزه سلامت نه تنها حق طبیعی آنان، بلکه مسئولیتی انسانی برای همه افراد جامعه است.
به گفته دکتر شهزادی، «حمایت از سلامت روان پزشکان و پرستاران به معنای حمایت از سلامت همه مردم است. اگر این قشر از نظر روحی و روانی در وضعیت مطلوب نباشد، کیفیت خدمات درمانی و سلامت جامعه نیز به خطر می‌افتد.»